Thỉnh thoảng, ta sẽ bắt gặp đâu đó vài bài phỏng vấn từ những người đặc biệt - những người được phần đông xã hội công nhận là một người thành công chia sẻ những câu chuyện của họ. Trước khi chốt màn, như luật bất thành văn của một motif truyền cảm hứng quen thuộc, ta sẽ được nghe rằng hãy sống và theo đuổi hết mình với đam mê rồi thành công chắc chắn sẽ đến. Vậy lỡ, nếu tôi không có đam mê, vị thần thành công sẽ cắt tôi ra khỏi hộ khẩu của ngài sao?

Rốt cuộc, đam mê là cái gì?
Đam mê dẫu được sử dụng một cách tràng giang đại hải, thế nhưng về bản chất thật sự, đam mê chưa bao giờ là một khái niệm rõ ràng, dễ hiểu đối với nhiều người. Đặc biệt với người trẻ - những tâm hồn hồ hởi, đầy nhiệt huyết vừa thò chân ra đời, sẵn sàng dung nạp hết mọi hướng dẫn, lời khuyên được nhân danh dưới những cái bóng lớn của 'người đi trước'. 

Theo từ điển Cambridge, đam mê biết đến là sự yêu thích đối với một việc mình sẽ làm và muốn làm. Nó là một trong những nguồn động lực lớn giúp chúng ta vượt qua khó khăn cũng như vực ta dậy sau những lần vấp ngã. Và điều này được xem là trừu tượng bởi mấy ai vừa sinh ra đã có một đam mê cụ thể. Mấy ai vừa quăng mình ra đường đời đã có thể gặt hái thành công ngay lập tức (trừ khi bạn là con tỷ phú 😓). May mắn không phải là thứ dư dả để ai cũng có được, thế mà, điều chúng ta lại phải nghe giống nhau là hãy hết mình theo đuổi đam mê. 

Đâu phải ai cũng có đam mê
Một thực tế đau lòng là có đến 80% người không tìm thấy được đam mê cho cuộc đời của họ. Chưa kể, sự lý tưởng về 'đam mê' của truyền thông dựng lên đã khiến người trẻ lầm tưởng rằng đam mê chính là lẽ sống, nếu không có đam mê thì sẽ mục rỗng, ‘kiếp này coi như bỏ’ 😭. Để rồi từ đó, thay vì chạy ra ngoài cho công việc và trải nghiệm ập vào, ta ở yên trong nhà và mong chờ một ngày đẹp trời nào đó, đam mê sẽ ghé qua với cuộc đời mình, lúc đó bắt đầu rục rịch thì cũng chưa muộn. Không, không phải như thế. Vốn dĩ, vẫn nhiều người ngoài thế giới rộng lớn kia vẫn sống hạnh phúc mỗi ngày mỗi giờ mà chẳng cần định nghĩa và biết đến đam mê đó thôi. Vậy thiếu đam mê, ta cũng đâu có chết, có chăng đam mê chỉ đang được cường điệu hóa và làm bóng bởi chân dung những người thành công điển hình. Mà cuộc đời, thì thú vị và tuyệt vời hơn như thế nhiều!

Vậy, giờ không có đam mê thì sao?
Nhà nghiên cứu tâm lý học Mihaly Csikszentmihalyi, tác giả cuốn sách Flow - The Psychology of Optimal Experience (tạm dịch là Thuyết dòng chảy – Tâm lý hạnh phúc) đã đề cập đến trạng thái dòng chảy để giúp con người hạnh phúc hơn mà không phải loay hoay đi tìm đam mê. Theo đó, trạng thái dòng chảy diễn ra khi các cá nhân tập trung nguồn năng lượng và khoảnh khắc thực tại cùng với sự hợp nhất giữa hành động, ý thức và cảm xúc. Nôm na, dòng chảy chỉ đơn giản là trạng thái tâm trí tối ưu nhất để chúng ta cảm nhận và làm việc hiệu quả hơn mà không nhất thiết phải cần sự nâng đỡ từ đam mê. Càng áp dụng được trạng thái dòng chảy trong cuộc sống và làm việc, chúng ta càng dễ luyện tập được khả năng kiên nhẫn và bền bỉ.

Ngoài ra, không nhất thiết phải theo đuổi, tìm kiếm những đam mê mơ hồ, thay vào đó ta có thể theo đuổi những điều bền vững hơn, đó là một môi trường sống tốt, một nền giáo dục chất lượng, những mối quan hệ giá trị, những người luôn ủng hộ, giúp đỡ và cho ta được lớn mỗi ngày... Có hết những điều này cùng sự cố gắng không ngừng nghỉ nơi bản thân, tự khắc cuộc đời đã tròn trịa và đầy đủ rồi đúng không nào. 

Đam mê sau cùng cũng chỉ là một yếu tố riêng lẻ, không phải điều duy nhất để định nghĩa con người, cũng không có khả năng bảo đảm cho sự thành công của bất kỳ ai. 

Tóm lại 'không mợ thì chợ vẫn đông'
Thật may mắn và chúc mừng cho những ai đã sớm tìm ra được đam mê thực sự của mình để theo đuổi đến cùng. Và gửi lời đến những bạn vẫn đang loay hoay ngoài kia, mong bạn sẽ có một sức đề kháng đủ khỏe mạnh để lèo lái bản thân đi qua những trận địa đầy thử thách và tìm được mục đích sống thật sự cho mình. Mong bạn sẽ đặt thật nhiều niềm tin nơi bản thân để cố gắng học tập, trưởng thành.

Và, không mợ thì chợ vẫn đông, không có đam mê thì cũng chẳng quan trọng, quan trọng bạn đã và đang trang bị cho mình những kế hoạch, kiến thức gì để xây dựng một cuộc đời thật ý nghĩa, trọn vẹn.

Như Sài Gòn 30/4, chúc anh em sẽ sớm được giải phóng và tìm được tự do nơi tâm hồn.